Persoonlijke instellingen

Waarover spraken zij

Uit Tuencyclopedie

Share/Save/Bookmark

Uit een door de Bibliotheek samengesteld overzicht van aan de Universiteit gehouden redes valt de nodige informatie te destilleren over aard en karakter van de TU/e en haar hoogleraren en bestuurders.* Tussen 1956 en voorjaar 2006 tellen we 657 titels, maar absolute zekerheid over de volledigheid daarvan valt helaas niet te geven. Het overzicht nodigt uit tot benchmarking. Vandaar deze beknopte typologie van redes.

Inhoud

Top vier


Wie heeft het grootste aantal op zijn naam staan? Natuurlijk zijn rectoren magnifici in het voordeel, want op hun naam staan naast de intreerede en (bij emeriti) het afscheidscollege ook academische redes die ze qualitate qua tijdens hun rectoraat hebben gehouden.

1. Prof.dr. J.H. van Lint (tien redes) 2. ex aequo prof.dr. R.A. van Santen en prof.dr.ir. G.Vossers (acht redes) 3. prof.dr.ir. A.A.Th.M. van Trier en prof.dr. M. Rem (zeven redes) 4. Prof.dr. K. Posthumus (zes redes)

Titel: Rector prof.dr. H.B. Dorgelo spreekt de Diesrede uit. Voor het katheder een maquette van de toekomstige campus Jaar: 1960 Foto: Archief TUE

Modieuze onderwerpen


Met name vanaf de jaren negentig reflecteren veel titels de maatschappelijke relevantie (op dat moment) van bepaalde onderwerpen, die niet los te zien is van de rangorde die ze op de politieke agenda innemen. Woorden als energie, informatiesnelweg, innovatie en ondernemen komen opvallend vaak voor. Tussen 1994 en 1999 bevatten maar liefst zes redes het woord duurzaam. De uiterste houdbaarheidsdatum van dit buzzword lijkt aan het begin van de 21e eeuw echter verstreken. Trends zijn per definitie niet duurzaam.

Engels


Achtendertig titels bevatten uitsluitend Engelse woorden; dat is een kleine zes procent van het totaal. Het merendeel daarvan dateert uit de periode 1990-2005.

Niet van de straat


Van oudsher is het Latijn de taal van de wetenschap. De klassieke oudheid blijft hoogleraren inspireren, ongeacht of ze nu een HBS- dan wel een gymnasiumopleiding hebben.

  • Pantha rhei prof.dr.ir. W.J.M. Schlösser 1963
  • Mathematicus scribens prof.dr. G.M.T.P. Helmberg 1966
  • Moles agitat mentem prof.dr. J.T.L. Devreese 1979
  • Paris aan de Dommel prof.ir. M. Tels 1990

Nieuwjaar


Een programmatische reeks vormen de nieuwjaarsredes die dr.ir. H.G.J. de Wilt, voorzitter van het College van Bestuur, tussen 1997 en 2002 uitsprak.

  • De concurrerende universiteit
  • De dynamische universiteit
  • De markante universiteit
  • De geëngageerde universiteit
  • De Europese universiteit
  • De innovatieve universiteit

Varianten


Veel hoogleraren blijken een voorkeur te hebben voor woordspelingen en dubbelzinnigheden. Maar alles in het nette. Vaak wordt er gekozen voor variaties op gezegden of uitdrukkingen en soms is er een bijbelse allusie. De lijst telt één titel van een kinderliedje.

  • Hete hangijzers prof.ir. C.W.J. van Koppen 1972
  • 3 x 3 = 9, ieder zingt zijn eigen lied prof.dr.ir. M.F.Th. Bax 1977
  • Niet bij techniek alleen prof.dr. W.A.T. Meuwese 1990
  • Spelen met vuur prof.dr. L.P.H. de Goey 2001
  • Verdeel en beheers prof.dr.ir. J.T. Udding 2005

Poëzie


Ook hoog scoort het gebruik van metrum, alliteratie en rijm in de titel.

  • Wiekslag en wenteling prof.ir. J. van Vollenhoven 1959
  • Buiging, een spel van licht en schaduw prof.dr. J. Boersma 1967
  • Meten is weten prof.dr.ir. K. Kopinga 1995
  • WWW en de wondere wereld van de wachtrij prof.dr.ir. O.J. Boxma 2000
  • Partner or perish prof.dr. G.M. Duysters 2001
  • Wetenschap in wonderland prof.dr. B. Koopmans 2004

No-nonsense


De TU/e wil nadrukkelijk een technische universiteit zijn, en daarbij past, zo vinden blijkbaar veel sprekers, een down to earth of no-nonsense titel voor een rede.

  • Licht prof.dr. J.F. Schouten 1979
  • Niet-Euclidische meetkunde prof.dr. J.J. Seidel 1984
  • Onderzoekbeleid prof.dr. F.N. Hooge 1986
  • Nieuwe betontoepassingen prof.dr.ir. D.A. Hordijk 2002
  • Cardiovasculaire biomechanica prof.dr.ir. F.N. van de Vosse 2002

Veel voorkomende woorden


Het ligt voor de hand dat termen als universiteit, onderwijs, hogeschool, techniek en academisch vaak voorkomen. Die laten we even buiten beschouwing. Maar er blijkt meer overlap te bestaan! De meest voorkomende term verwijst naar de ontwerpgerichtheid van de ingenieur. Het absolute voorkeurswoord van de Eindhovense hoogleraar is ‘constructie’ (al dan niet met een k geschreven!) of afleidingen daarvan. We noemen er vijf van de twaalf:

  • Construeren als confrontatie tussen critiek en creatie prof.ir. W. van der Hoek 1962
  • Constructief ontwerpen prof.ir. W. Huisman 1968
  • Constructie en ontwerper prof.dr.ir. H.C. Duyster 1967
  • Constructief ontwerpen in staal prof.ir. H.H. Snijder 1994
  • Constructief ontwerpen in aluminium prof.ir. F. Soetens 1996

Koppels


Bedoeld of onbedoeld vormen zich door de jaren heen koppels van verwante titels.

  • Tegen de draad: van schering en inslag tot poetskatoen prof.dr.ir. F.W. Sluijter 1990
  • Schering en inslag prof.dr. M. Rem 1998
  • Het ontwerpen van architectuur versus de architectuur van het ontwerpen prof.ir. J. Westra 2000
  • De architectuur van het ontwerpen versus het ontwerpen van architectuur prof.ir. J.M. Post 2000
  • Gegevens in beeld prof.dr.ir. J.J. van Wijk 2003
  • Geluid in beeld prof.dr.ir. N.B. Roozen 2004

Verleden en toekomst


Aan het begin van een professorale loopbaan wordt vooruit gekeken en bij de afsluiting achterom.

  • Omzien in bewondering prof.dr. N.G. De Bruijn 1984
  • Omzien in verwondering prof.dr.ir. P. Eyckhoff 1996
  • Omzien in tevredenheid prof.dr.ir. F. Schurer 2000
  • De verborgen toekomst prof.dr. J.J. Carpay 2003
  • De gedroomde toekomst is onzichtbaar prof.dr.ir. J.H. Eggen 2005

Cryptische titels


Sommige sprekers kiezen er voor de diepere betekenis van een titel niet onmiddellijk bloot te geven. Enige tot overpeinzing stemmende titels.

  • Een is ongeveer gelijk aan twee en wat er aan te doen? prof.ir. K.H. Wesseling 1992
  • De zieke koning en de dronken knecht prof.dr. M.J. Verkerk 2005
  • De glazen patiënt prof.dr.ir. B.M. ter Haar Romeny 2004
  • Aanvaarden van persoonlijke denkkaders voor sociaal-ruimtelijk beleid prof. J. Veenstra 1980
  • Wij werken met letters prof.dr. W. van der Meiden 1971
  • Mama, mag ik een appel? prof.ir. M.E. Zwarts 1970
  • De dode ketel is een levend ding prof.ir. H. Laméris 1959
  • Stilte alstublieft prof.ir. J.K. Nieuwenhuizen 1969

* De meeste redes vanaf 1956 zijn full text te vinden op een site van de Bibliotheek TU/e. De lijst is wat vervuild met gedrukte toespraken die weliswaar aan de TU/e zijn gehouden, maar niet vallen in de hierboven beschreven categorieën. http://library.tue.nl/catalog/TUEPublication.cs p?Language=eng&Type=Orations&Sort=Author