Waarover spraken zij
Uit Tuencyclopedie
(Nieuwe pagina aangemaakt met 'Uit een door de Bibliotheek samengesteld overzicht van aan de Universiteit gehouden redes valt de nodige informatie te destilleren over aard en karakter van de TU/e en…')
Nieuwere bewerking →
Versie op 7 mrt 2011 09:05
Uit een door de Bibliotheek samengesteld overzicht van aan de Universiteit gehouden redes valt de nodige informatie te destilleren over aard en karakter van de TU/e en haar hoogleraren en bestuurders.* Tussen 1956 en voorjaar 2006 tellen we 657 titels, maar absolute zekerheid over de volledigheid daarvan valt helaas niet te geven. Het overzicht nodigt uit tot benchmarking. Vandaar deze beknopte typologie van redes.
Top vier
Wie heeft het grootste aantal op zijn naam staan? Natuurlijk zijn rectoren magnifici in het voordeel, want op hun naam staan naast de intreerede en (bij emeriti) het afscheidscollege ook academische redes die ze qualitate qua tijdens hun rectoraat hebben gehouden.
1 Prof.dr. J.H. van Lint (tien redes)
2 ex aequo prof.dr. R.A. van Santen en prof.dr.ir. G.Vossers (acht redes)
3 prof.dr.ir. A.A.Th.M. van Trier en prof.dr. M. Rem (zeven redes)
4 Prof.dr. K. Posthumus (zes redes)
Modieuze onderwerpen
Met name vanaf de jaren negentig reflecteren veel titels de maatschappelijke relevantie (op dat moment) van bepaalde onderwerpen, die niet los te zien is van de rangorde die ze op de politieke agenda innemen. Woorden als energie, informatiesnelweg, innovatie en ondernemen komen opvallend vaak voor. Tussen 1994 en 1999 bevatten maar liefst zes redes het woord duurzaam. De uiterste houdbaarheidsdatum van dit buzzword lijkt aan het begin van de 21e eeuw echter verstreken. Trends zijn per definitie niet duurzaam.
Engels
Achtendertig titels bevatten uitsluitend Engelse woorden; dat is een kleine zes procent van het totaal. Het merendeel daarvan dateert uit de periode 1990-2005.
Niet van de straat
Van oudsher is het Latijn de taal van de wetenschap. De klassieke oudheid blijft hoogleraren inspireren, ongeacht of ze nu een HBS- dan wel een gymnasiumopleiding hebben.
- Pantha rhei
prof.dr.ir. W.J.M. Schlösser 1963
- Mathematicus scribens
prof.dr. G.M.T.P. Helmberg 1966
- Moles agitat mentem
prof.dr. J.T.L. Devreese 1979
- Paris aan de Dommel
prof.ir. M. Tels 1990
Nieuwjaar
Een programmatische reeks vormen de nieuwjaarsredes die dr.ir. H.G.J. de Wilt, voorzitter van het College van Bestuur, tussen 1997 en 2002 uitsprak.
- De concurrerende universiteit
- De dynamische universiteit
- De markante universiteit
- De geëngageerde universiteit
- De Europese universiteit
- De innovatieve universiteit
Varianten
Veel hoogleraren blijken een voorkeur te hebben voor woordspelingen en dubbelzinnigheden. Maar alles in het nette. Vaak wordt er gekozen voor variaties op gezegden of uitdrukkingen en soms is er een bijbelse allusie. De lijst telt één titel van een kinderliedje.
- Hete hangijzers
prof.ir. C.W.J. van Koppen 1972
- 3 x 3 = 9, ieder zingt zijn eigen lied
prof.dr.ir. M.F.Th. Bax 1977
- Niet bij techniek alleen
prof.dr. W.A.T. Meuwese 1990
- Spelen met vuur
prof.dr. L.P.H. de Goey 2001
- Verdeel en beheers
prof.dr.ir. J.T. Udding 2005
Poëzie
Ook hoog scoort het gebruik van metrum, alliteratie en rijm in de titel.
- Wiekslag en wenteling
prof.ir. J. van Vollenhoven 1959
- Buiging, een spel van licht en schaduw
prof.dr. J. Boersma 1967
- Meten is weten
prof.dr.ir. K. Kopinga 1995
- WWW en de wondere wereld van de
wachtrij
prof.dr.ir. O.J. Boxma 2000
- Partner or perish
prof.dr. G.M. Duysters 2001
- Wetenschap in wonderland
prof.dr. B. Koopmans 2004
No-nonsense
De TU/e wil nadrukkelijk een technische universiteit zijn, en daarbij past, zo vinden blijkbaar veel sprekers, een down to earth of no-nonsense titel voor een rede.
- Licht
prof.dr. J.F. Schouten 1979
- Niet-Euclidische meetkunde
prof.dr. J.J. Seidel 1984
- Onderzoekbeleid
prof.dr. F.N. Hooge 1986
- Nieuwe betontoepassingen
prof.dr.ir. D.A. Hordijk 2002
- Cardiovasculaire biomechanica
prof.dr.ir. F.N. van de Vosse 2002
Veel voorkomende woorden
Het ligt voor de hand dat termen als universiteit, onderwijs, hogeschool, techniek en academisch vaak voorkomen. Die laten we even buiten beschouwing. Maar er blijkt meer overlap te bestaan! De meest voorkomende term verwijst naar de ontwerpgerichtheid van de ingenieur. Het absolute voorkeurswoord van de Eindhovense hoogleraar is ‘constructie’ (al dan niet met een k geschreven!) of afleidingen daarvan. We noemen er vijf van de twaalf:
- Construeren als confrontatie tussen
critiek en creatie
prof.ir. W. van der Hoek 1962
- Constructief ontwerpen
prof.ir. W. Huisman 1968
- Constructie en ontwerper
prof.dr.ir. H.C. Duyster 1967
- Constructief ontwerpen in staal
prof.ir. H.H. Snijder 1994
- Constructief ontwerpen in aluminium
prof.ir. F. Soetens 1996
Koppels
Bedoeld of onbedoeld vormen zich door de jaren heen koppels van verwante titels.
- Tegen de draad: van schering en inslag
tot poetskatoen
prof.dr.ir. F.W. Sluijter 1990
- Schering en inslag
prof.dr. M. Rem 1998
- Het ontwerpen van architectuur versus
de architectuur van het ontwerpen
prof.ir. J. Westra 2000
- De architectuur van het ontwerpen versus
het ontwerpen van architectuur
prof.ir. J.M. Post 2000
- Gegevens in beeld
prof.dr.ir. J.J. van Wijk 2003
- Geluid in beeld
prof.dr.ir. N.B. Roozen 2004
Verleden en toekomst
Aan het begin van een professorale loopbaan wordt vooruit gekeken en bij de afsluiting achterom.
- Omzien in bewondering
prof.dr. N.G. De Bruijn 1984
- Omzien in verwondering
prof.dr.ir. P. Eyckhoff 1996
- Omzien in tevredenheid
prof.dr.ir. F. Schurer 2000
- De verborgen toekomst
prof.dr. J.J. Carpay 2003
- De gedroomde toekomst is onzichtbaar
prof.dr.ir. J.H. Eggen 2005
Cryptische titels
Sommige sprekers kiezen er voor de diepere betekenis van een titel niet onmiddellijk bloot te geven. Enige tot overpeinzing stemmende titels.
- Een is ongeveer gelijk aan twee en wat
er aan te doen?
prof.ir. K.H. Wesseling 1992
- De zieke koning en de dronken knecht
prof.dr. M.J. Verkerk 2005
- De glazen patiënt
prof.dr.ir. B.M. ter Haar Romeny 2004
- Aanvaarden van persoonlijke denkkaders
voor sociaal-ruimtelijk beleid
prof. J. Veenstra 1980
- Wij werken met letters
prof.dr. W. van der Meiden 1971
- Mama, mag ik een appel?
prof.ir. M.E. Zwarts 1970
- De dode ketel is een levend ding
prof.ir. H. Laméris 1959
- Stilte alstublieft
prof.ir. J.K. Nieuwenhuizen 1969
* De meeste redes vanaf 1956 zijn full text te vinden op een site van de Bibliotheek TU/e. De lijst is wat vervuild met gedrukte toespraken die weliswaar aan de TU/e zijn gehouden, maar niet vallen in de hierboven beschreven categorieën. http://library.tue.nl/catalog/TUEPublication.cs p?Language=eng&Type=Orations&Sort=Author